14 tác dụng của cây mã đề, bài thuốc thần kỳ trong Đông y

Trong Đông y, cây mã đề còn được gọi là “Xa tiền thảo” được sử dụng trong các bài thuốc từ lâu đời. Đây là vị thuốc nổi tiếng với tác dụng lợi tiểu. Vậy cây mã đề là gì? Tác dụng của cây mã đề trong việc chăm sóc sức khỏe là gì? Cùng Trung tâm VMC tìm hiểu ngay trong bài viết này nhé!

1. Cây mã đề là gì?

Các tên gọi khác của cây mã đề là mã đề thảo, ngưu thiệt thảo. Mã đề có tên khoa học là Plantago asiatica L. (Plantago major L. var. asiatica Decaisne), thuộc họ Mã đề (Plantaginaceae). Theo đông y, mã đề được coi là một vị thuốc quý, có thể làm rau ăn.

Xem thêm: 5 loại cây bị coi là “Cỏ dại” nhưng thực tế lại là vị thuốc Nam cực hữu ích

2. Thành phần dược lý và đặc điểm của cây mã đề

Bạn có thể nhìn thấy cây mã đề mọc ở khắp nơi, nó là một loại cây thuộc nhóm thân thảo, sống lâu năm, thân ngắn, lá mọc thành cụm ở gốc, cuống dài, phiến lá hình thìa, có gân dọc theo sống lá từ đầu ngọn đến cuống lá. 

Hoa mã đề mọc thành bông, có cuống dài. Hoa có 4 đài, xếp chéo, đều nhau, lưỡng tính. Nhị mã đề mảnh, dài, 2 lá noãn chứa nhiều tiểu noãn. Quả mã đề chứa nhiều hạt màu nâu đen bóng. Những hạt này có thể phơi, sấy khô, dùng để làm thuốc trong đông y.

Mã đề cũng có thể sử dụng cả cây, bỏ rễ phơi, sấy khô, được dùng trong đông y với tên “mã đề thảo”. Lá mã đề có thể sử dụng dưới dạng tươi sấy khô, phơi khô, trong đông y có tên gọi là “mã đề”.

Lá mã đề chứa nhiều vitamin A, vitamin C, vitamin K, khoáng chất, canxi,… rất tốt cho sức khỏe.

Xem thêm: 8 loại thảo dược và thực phẩm giúp ngăn ngừa và cải thiện tình trạng máu nhiễm mỡ

3. Tác dụng của cây mã đề

Trong Đông y, mã đề là loại cây có tính hàn, vị ngọt, không độc, lợi về kinh can, thận và tiểu trường. Cả lá và hạt mã đề đều giúp lợi tiểu, lợi mật.

Cây mã đề lợi tiểu, lợi mật, chống viêm, trừ đờm, giảm ho, tiêu chảy, giúp mắt sáng khỏe, có tác dụng bồi bổ cho cơ thể.

Cách dùng: Sử dụng 10-16g cây mã đề/ngày dưới dạng thuốc sắc.

Lá mã đề: giúp thanh nhiệt, giảm đờm, lợi tiểu, có lợi cho sức khỏe của mắt. Canh lá mã đề có tác dụng cải thiện chứng tiểu ra máu, niệu đạo đau buốt. Cháo mã đề là loại thức ăn rất thông dụng ở Trung Quốc.

4. Bài thuốc từ cây mã đề

Bài thuốc lợi tiểu: hạt mã đề 10g,  nước 600ml, cam thảo 2g; sau khi sắc còn 200ml, chia thành 3 phần, uống trong ngày.

Trị viêm đường tiết niệu: Sắc mã đề 20g, bồ công anh 15g, kim tiền thảo 20g, hoàng cầm 15g, ích mẫu thảo 15g, dành dành 15g, cỏ nhọ nồi 20g, cam thảo 6g, rễ cỏ tranh 30g: uống liên tục trong 7- 10 ngày.

Hỗ trợ điều trị viêm bể thận cấp tính: Sắc 50g mã đề tươi, 50g rễ cỏ tranh tươi, 50g cỏ bấc đèn tươi, chia làm 2 phần uống liên tục trong 7 ngày.

Cải thiện chứng sỏi bàng quang: Sắc 30g mã đề, 30g kim tiền thảo, 30g lá diếp cá, uống mỗi ngày liên tục trong 5 ngày (chia thành 2 phần để uống).

Cải thiện chứng tiểu ra máu: Giã lấy nước cốt 50g mã đề tươi và 50g cỏ nhọ nồi tươi, chia thành 3 phần, uống trong ngày hoặc có thể đun nước uống.

Trị ho có đờm: Xa tiền thảo (cây mã đề) 10g, cam thảo 2g, cát cánh 2g, nước 400ml, sắc còn 150ml, chia 3 phần, uống trong ngày.

Cải thiện chứng viêm phế quản: Mã đề tươi 150g, mướp non 5 quả; cắt nhỏ, sắc uống, ngày 1 thang, chia làm 3 phần uống, uống liền trong 5 ngày.

Hạ huyết áp: Mã đề tươi 30g, ích mẫu thảo 12g, hạ khô thảo 20g, hạt muồng (sao đen) 12g, sắc uống trong ngày.

Ngăn rụng tóc: Mã đề, rửa sạch, phơi khô, đốt thành than trộn với dấm, ngâm trong 1 tuần, rồi bôi lên chỗ tóc rụng.

Trị chứng chảy máu cam: Mã đề 30g, rễ cỏ tranh 30g, chi tử 10g, ngó sen 15g; sắc uống, ngày 1 thang.

Trị đau mắt đỏ: Mã đề tươi 15g, lá dâu 20g, kinh giới 15g, cúc hoa 10g; sắc uống ngày 1 thang, chia làm 3 phần uống, uống liền trong 5 ngày.

Cải thiện lỵ cấp tính và mãn tính: Mã đề tươi 30g, rau sam tươi 30 g. sắc uống trong ngày, uống thay trà.

Cải thiện viêm gan cấp tính: Mã đề, hạ khô thảo, mỗi vị 20g, nhân trần 40g, đại phúc bì 16g, đẳng sâm 12g, sắc uống ngày một thang.

Cải thiện viêm gan mạn tính: Mã đề, phục linh, trạch tả, bạch truật, mỗi vị 12g, nhân trần 20g, đẳng sâm, ý dĩ, mỗi vị 16g, trư linh 8g. Sắc uống, mỗi ngày một thang.

5. Những lưu ý khi sử dụng cây mã đề

Do một trong những tác dụng của cây mã đề là lợi tiểu rất tốt nên bạn tuyệt đối không nên sử dụng cây mã đề để dùng làm nước giải khát. Để tránh đi tiểu nhiều lần vào ban đêm, bạn nên hạn chế uống nước mã để vào buổi tối.

Các chuyên gia khuyên rằng, để tránh bị sảy thai, phụ nữ đang mang thai, nhất là trong 3 tháng đầu không nên sử dụng nước mã đề. Nước mã đề cũng chống chỉ định với người bị thận yếu, suy thận mạn tính.