Nguyên nhân, cách phân loại và các dấu hiệu nhận biết viêm đại tràng

Viêm đại tràng là vấn đề sức khỏe khá phổ biến trong xã hội ngày nay. Việc nhận thức được các dấu hiệu nhận biết viêm đại tràng sẽ giúp sớm phát hiện và có các biện pháp xử lý kịp thời để tránh dẫn đến những biến chứng đáng lo ngại sau này. Cùng Trung tâm VMC tìm hiểu những kiến thức về viêm đại tràng giúp chăm sóc sức khỏe chủ động cho cả gia đình nhé!

1. Viêm đại tràng là gì? Những dấu hiệu nhận biết viêm đại tràng

Theo Cleveland Clinic (Hoa Kỳ), viêm đại tràng là tình trạng viêm ở phần ruột kết hay còn gọi là ruột già, nằm ở phần cuối của hệ tiêu hóa. Viêm là phản ứng của cơ thể đối với các tác nhân gây nhiễm trùng hoặc chấn thương, gây sưng đau các mô thuộc vùng đại tràng.

Theo thông tin tổng hợp từ The George Washington University Hospital, Cleveland Clinic và Healthline, các dấu hiệu nhận biết viêm đại tràng thường gặp gồm:

• Đau bụng, đầy bụng
• Tiêu chảy cấp có hoặc không có máu
• Chất nhầy hoặc máu trong phân và xuất huyết trực tràng
• Chán ăn, giảm cân đột ngột
• Thay đổi thói quen đại tiện (tăng tần suất đại tiện)
• Đau nhức ở các khớp
• Trường hợp viêm đại tràng cấp tính có thể gây ra buồn nôn và nôn kèm theo sốt, ớn lạnh.
• Các trường hợp viêm mãn tính có thể gây ra: Mệt mỏi, thiếu máu, mất nước, kém hấp thu và suy dinh dưỡng.
• Các triệu chứng khác có thể bao gồm đầy hơi, chướng bụng, khó tiêu, ợ chua, trào ngược dạ dày thực quản, chuột rút, mót rặn và nhiều cơn đau nhức khó chịu khác trong hệ tiêu hóa.

2. Dấu hiệu nhận biết viêm đại tràng: Phân loại và nguyên nhân gây ra viêm đại tràng

Viêm đại tràng gồm nhiều loại khác nhau và gây ra bởi nhiều nguyên nhân khác nhau. Theo Healthline, có thể phân loại viêm đại tràng thành các dạng:

2.1. Viêm loét đại tràng (UC: Ulcerative colitis)

Viêm loét đại tràng là tình trạng mãn tính, kéo dài suốt đời gây ra các triệu chứng viêm và loét chảy máu ở lớp niêm mạc bên trong ruột già. Vết loét thường xuất phát ở trực tràng và lan dần đến phần đại tràng.

Viêm loét đại tràng là loại viêm đại tràng được chẩn đoán phổ biến nhất. Nó xảy ra khi hệ thống miễn dịch phản ứng thái quá với vi khuẩn và các chất có hại khác trong đường tiêu hóa. Tuy nhiên cơ chế của các phản ứng miễn dịch này hiện nay vẫn chưa được làm rõ.

Các loại viêm loét đại tràng phổ biến bao gồm:

• Viêm trực tràng: ảnh hưởng đến trực tràng và phần dưới của đại tràng
• Viêm loét đại tràng bên trái: ảnh hưởng đến bên trái của đại tràng bắt đầu từ trực tràng
• Viêm tụy: ảnh hưởng đến toàn bộ ruột già.

2.2. Viêm đại tràng giả mạc (PC: Pseudomembranous colitis)

Viêm đại tràng giả mạc hay còn gọi là viêm ruột kết màng giả xảy ra do sự phát triển quá mức của vi khuẩn Clostridium difficile (C. diff). Loại vi khuẩn này thường sống trong ruột nhưng không gây ra vấn đề gì ảnh hưởng đến sức khỏe vì bình thường nó sẽ được cân bằng nhờ sự hiện diện của vi khuẩn các vi khuẩn có lợi trong hệ ruột.

Tuy nhiên khi sử dụng một số loại thuốc, đặc biệt là thuốc kháng sinh, có thể vô tình tiêu diệt các loại vi khuẩn có lợi trong đường tiêu hóa. Từ đó gây mất cân bằng hệ vi khuẩn đường ruột, khiến C. diff chiếm tỉ lệ áp đảo và bắt đầu giải phóng các loại độc tố gây viêm nhiễm.

>> ĐỌC THÊM: Táo bón không nên ăn gì để tránh tình trạng nặng hơn?

2.3. Viêm đại tràng thiếu máu cục bộ (IC: Ischemic colitis)

Loại viêm đại tràng này xảy ra khi lưu lượng máu đến đại tràng đột ngột bị giảm hoặc ngừng hoàn toàn. Nguyên nhân của sự tắc nghẽn đột ngột này có thể đến từ việc hình thành các cục máu đông, xơ vữa động mạch, hoặc tích tụ mỡ trong các mạch dẫn máu đến đại tràng.

Viêm đại tràng thiếu máu cục bộ thường là hệ quả của các vấn đề sức khỏe khác như:

• Viêm mạch máu
• Tiểu đường
• Ung thư ruột kết
• Mất nước, mất máu
• Suy tim, tắc nghẽn
• Các trường hợp chấn thương
• Mặc dù hiếm gặp, nhưng IC cũng có thể xảy ra do tác dụng phụ của việc dùng một số loại thuốc như Fibrate (một loại thuốc hỗ trợ giảm cholesterol và triglycerid máu) và thuốc chống viêm không steroid (NSAID).

2.4. Viêm đại tràng vi thể

Viêm đại tràng vi thể chỉ có thể xác định bằng cách nhìn vào mẫu mô của đại tràng dưới kính hiển vi. Các dấu hiệu viêm nhiễm, chẳng hạn như tế bào lympho (một loại tế bào bạch cầu) thường sẽ được tìm thấy trong mẫu mô đại tràng bị viêm.

Viêm đại tràng vi thể có thể phân thành thành hai loại:

• Viêm đại tràng lympho: Mẫu mô chứa một số lượng đáng kể các tế bào lympho. Tuy nhiên, các mô và niêm mạc đại tràng không dày lên một cách bất thường.
• Viêm đại tràng collagen: Niêm mạc đại tràng trở nên dày hơn bình thường do sự tích tụ collagen dưới lớp mô ngoài cùng.

Các dấu hiệu nhận biết phổ biến nhất của viêm đại tràng vi thể là tiêu chảy mãn tính, đầy bụng và đau bụng.

Hiện nay vẫn chưa thể xác định chính xác nguyên nhân gây viêm đại tràng vi thể. Theo một số nghiên cứu cho thấy, nhóm đối tượng có nguy cơ cao mắc loại viêm đại tràng này bao gồm:

• Người thường xuyên hút thuốc lá
• Những người có tiền sử rối loạn tự miễn
• Nhóm độ tuổi trung niên trên 50 tuổi
• Người sử dụng một số loại thuốc bao gồm: thuốc ức chế bơm proton (PPI), thuốc ức chế tái hấp thu serotonin có chọn lọc (SSRIs), thuốc chống viêm không steroid (NSAID).

>> ĐỌC THÊM: Đường ruột không khỏe mạnh: Dấu hiệu nhận biết và cách để cải thiện

2.5. Viêm đại tràng dị ứng ở trẻ sơ sinh

Đây là tình trạng viêm xảy ra ở trẻ sơ sinh, thường là trong những tháng đầu tiên sau khi sinh. Các dấu hiệu nhận biết viêm đại tràng dị ứng ở trẻ sơ sinh bao gồm:

• Hiện tượng trào ngược, ọc sữa
• Khạc nhổ quá mức
• Trẻ thường xuyên quấy khóc
• Xuất hiện những đốm máu trong phân của bé.

Hiện nay vẫn chưa xác định được chính xác nguyên nhân gây viêm đại tràng dị ứng. Một trong những giả thuyết phổ biến nhất của tình trạng viêm này là do trẻ sơ sinh có phản ứng dị ứng hoặc quá mẫn cảm với một số thành phần trong sữa mẹ. Một nghiên cứu đánh giá vào năm 2020 đã chỉ ra rằng dị ứng protein thông qua sữa mẹ, sữa bò hoặc sữa công thức có thể góp phần gây ra tình trạng viêm đại tràng dị ứng ở trẻ sơ sinh.

3. Những biến chứng thường gặp của viêm đại tràng

Theo Cleveland Clinic, các biến chứng thường gặp khi viêm đại tràng mạn tính chuyển nặng và kéo dài có thể bao gồm:

• Thủng đại tràng: Tình trạng viêm loét mãn tính làm suy yếu thành ruột kết và khiến chúng dễ bị vỡ hơn. Điều này có thể khiến vi khuẩn từ ruột kết lây nhiễm sang toàn khoang bụng dẫn đến viêm phúc mạc và nhiễm trùng máu, đây là hai tình trạng y tế đặc biệt nguy hiểm.
• Phình đại tràng nhiễm độc (Toxic megacolon): Tình trạng viêm nặng có thể làm cho thành đại tràng giãn rộng và cản trở nhu động ruột. Điều này có thể bẫy thức ăn và khí trong ruột kết dẫn, đến tắc ruột già, gây căng tức bụng và tăng nguy cơ vỡ ruột.
• Tăng nguy cơ ung thư ruột kết: Tính trạng viêm kéo dài có liên quan đến sự biến đổi các tế bào trong thành ruột kết, đôi khi còn có thể tiến triển thành những tế bào ung thư.
• Tăng nguy cơ viêm nhiễm đa cơ quan: Tình trạng viêm nhiễm không được kiểm soát ở ruột kết có thể kích hoạt quá trình viêm tương tự ở một khu vực khác như viêm xương khớp, viêm đường mật xơ cứng nguyên phát (viêm gan và ống dẫn mật).

>> ĐỌC THÊM: Hướng dẫn chi tiết cách bấm huyệt để dễ đi đại tiện

4. Chăm sóc sức khỏe chủ động giúp ngăn ngừa và khắc phục viêm đại tràng

Theo Medical News Today và Healthline, hầu như không có bất kỳ cách nào để ngăn ngừa hoàn toàn đợt bùng phát viêm đại tràng ngoại trừ phẫu thuật. Tuy nhiên vẫn có thể thực hiện một số biện pháp để giúp kiểm soát tình trạng và giảm các triệu chứng của viêm đại tràng, bao gồm:

• Không hút thuốc lá: Nghiên cứu chỉ ra rằng những người hút thuốc có khả năng mắc các chứng viêm ruột cao gấp đôi so với những người không hút thuốc. Do thuốc lá có thể kích hoạt một loại protein gây viêm có trong phổi.
• Chế độ ăn uống lành mạnh: Uống nhiều nước, ưu tiên các loại thực phẩm mềm và nấu chín kỹ. Tránh sử dụng các loại thực phẩm có khả năng gây viêm cao, đặc biệt là đồ ăn nhanh, chế biến sẵn có nhiều đường và chất béo.
• Tránh sử dụng đồ uống có ga, caffeine, rượu bia và những loại thực phẩm nhiều chất xơ. Thay thế chất béo bão hòa bằng chất béo không bão hòa, lành mạnh hơn giúp làm dịu chứng viêm, chẳng hạn như dầu ô liu, bơ, các loại hạt và dầu cá.
• Chia nhỏ bữa ăn thành nhiều lần trong ngày; Ghi nhật ký thực phẩm để giúp xác định các loại thực phẩm làm gia tăng các triệu chứng viêm của cơ thể.
• Tích cực tham gia các hoạt động thể dục thể thao, duy trì lượng vận động hằng ngày ở mức ổn định.
• Can thiệp sớm bằng các giải pháp y tế tại nhà: Chăm sóc đại tràng bằng Y học cổ truyền

Kết luận

Theo Medical News Today và Healthline, hầu như không có bất kỳ cách nào để ngăn ngừa hoàn toàn đợt bùng phát viêm đại tràng ngoại trừ phẫu thuật. Chính bởi vậy, bạn cần có những biện pháp can thiệp kịp thời để hạn chế và phòng tránh tối đa tình trạng trạng viêm đại tràng. Hy vọng bài viết trên sẽ giúp bạn có thêm thông tin về các dấu hiệu nhận biết viêm đại tràng.

Nguồn tham khảo:

• Cleveland Clinic / Colitis
• Healthline / Everything You Need to Know About Colitis
• Medical News Today / What is colitis?
• The George Washington University Hospital / Colitis