Dấu hiệu xơ gan giai đoạn đầu và những điều bạn cần biết về xơ gan

Xơ gan là một vấn đề sức khỏe khá phổ biến trong xã hội ngày nay. Chính vì thế việc nhận biết được những dấu hiệu xơ gan giai đoạn đầu để sớm có được hướng xử lý phù hợp là điều vô cùng quan trọng. Cùng Trung tâm VMC tìm hiểu về chủ đề trên để có thể giúp cải thiện chức năng của gan, dinh dưỡng cho người xơ gan bạn nhé!

1. Xơ gan là gì? Nguyên nhân dẫn đến xơ gan

1.1. Xơ gan là gì?

Theo Dịch vụ Y tế Quốc gia Anh (NHS), xơ gan là tình trạng tổn thương gan mãn tính đặc trưng bởi sự xuất hiện của các vết sẹo (xơ hóa) trên gan do tổn thương gan trong thời gian dài, các mô sẹo cản trở các hoạt động bình thường của gan từ đó dẫn đến những bất thường của cơ thể.

Các tổn thương gan do xơ gan thường không thể phục hồi, tuy nhiên xơ gan nếu được chẩn đoán sớm và xử lý kịp thời thì có thể hạn chế được những tổn thương nghiêm trọng hơn về sau.

1.2. Nguyên nhân dẫn đến xơ gan

Theo Medicine Net, 9 nguyên nhân dẫn đến xơ gan bao gồm:

• Nhiễm virus viêm gan siêu vi mãn tính: Virus viêm gan B và C gây ra có thể làm tổn thương tế bào gan trong thời gian dài từ đó có thể phát triển thành xơ gan.
• Nghiện rượu thời gian dài: Uống rượu thúc đẩy quá trình viêm trong tế bào gan, gây ngộ độc và dẫn đến tích tụ mô sẹo trong gan.
• Gan nhiễm mỡ không do rượu (hoặc viêm gan nhiễm mỡ): Xơ gan có thể phát triển do chất béo tích tụ trong gan theo thời gian. Mô sẹo phát triển do vấn đề động mạch vành, đái tháo đường, béo phì, lạm dụng corticosteroid, cholesterol dư thừa, thiếu chất đạm,…
• Các hóa chất hoặc thuốc độc hại: Một số loại thuốc, độc tố và chất gây ô nhiễm môi trường gây độc cho gan có thể gây ra sẹo và tổn thương gan vĩnh viễn.

>> ĐỌC THÊM: Bệnh xơ gan có lây qua đường ăn uống không?

1.3. Rối loạn di truyền

• Viêm gan tự miễn: Tình trạng phản ứng miễn dịch bất thường của cơ thể, tấn công gây tổn thương tế bào gan lành thay vì chống lại các tác nhân gây hại.
• Xơ gan tim: Tim không có đủ khả năng bơm máu có thể khiến máu tích tụ trong gan, dẫn đến sự tắc nghẽn thụ động và kéo dài khiến tế bào gan bị phá hủy, phù nề và đau đớn.
• Xơ gan ứ mật: Gan sản xuất dịch mật để hỗ trợ quá trình tiêu hóa lipid. Các ống dẫn mật bị tắc nghẽn có thể dẫn đến tích tụ mật và ức chế chức năng gan.

2. Các giai đoạn tiến triển của xơ gan

Theo Bass Medical Group, xơ gan thường trải qua 4 giai đoạn:

2.1. Giai đoạn I: Nhiễm mỡ

Giai đoạn đầu tiên của xơ gan là khi ống mật hoặc gan bị viêm. Viêm và các triệu chứng liên quan đến gan nhiễm mỡ thường có thể được xử lý hoàn toàn. Các dấu hiệu xơ gan giai đoạn đầu bắt đầu xuất hiện nhưng thường mờ nhạt nên sẽ khó phát hiện trong giai đoạn này.

>> ĐỌC THÊM: Gan nhiễm mỡ nên ăn trái cây gì?

2.2. Giai đoạn II: Sẹo (xơ hóa) do viêm

Trong giai đoạn II, sẹo hoặc viêm gan bắt đầu cản trở lưu lượng máu, điều này cũng làm gián đoạn chức năng gan. Cần thiết can thiệp y tế trong giai đoạn II để xơ gan không tiếp tục phát triển nhanh dẫn đến những tổn thương nghiêm trọng hơn về sau.

2.3. Giai đoạn III: Xơ gan

Viêm gan hoặc các vấn đề mãn tính về gan nếu không được xử lý thì sẽ phát triển thành xơ gan. Các mô sẹo xuất hiện ngày càng nhiều bắt đầu thay thế cho mô gan khỏe mạnh, khiến gan khó thực hiện các chức năng bình thường và mô sẹo sẽ trở thành vĩnh viễn.

>> ĐỌC THÊM: Dinh dưỡng cho người bị xơ gan

2.4. Giai đoạn IV: Suy gan

Giai đoạn cuối của xơ gan là tình trạng suy gan hoàn toàn. Lúc này gan sẽ ngừng hoạt động hoàn toàn và cần phải can thiệp y tế ngay lập tức để tránh nguy cơ tử vong. Vì các dấu hiệu xơ gan giai đoạn đầu không quá rõ ràng nên việc duy trì nhận thức về các dấu hiệu và triệu chứng sớm của xơ gan đóng vai trò vô cùng quan trọng. Xử lý kịp thời ngay từ sớm có thể ngăn xơ gan phát triển thành suy gan hoàn toàn.

3. Những dấu hiệu xơ gan giai đoạn đầu cần sớm phát hiện

Theo các thông tin tổng hợp từ Viện Y tế Quốc gia Hoa Kỳ và Bass Medical Group, các dấu hiệu xơ gan giai đoạn đầu có thể bao gồm:

• Chán ăn, ăn mất ngon
• Giảm cân không gắng sức
• Buồn nôn và nôn, có thể nôn ra máu
• Đau nhẹ hoặc khó chịu ở phía trên bên phải vùng bụng
• Ngứa da
• Sưng ở chân hoặc bàn chân
• Mệt mỏi
• Phù bất thường trong bụng
• Mất cơ và yếu cơ

Sau khi xuất hiện các dấu hiệu xơ gan giai đoạn đầu, nếu không có biện pháp xử lý khiến chức năng gan trở nên tồi tệ hơn sẽ có thể dẫn đến các triệu chứng khác, bao gồm:

• Dễ bị bầm tím và chảy máu
• Lú lẫn, khó suy nghĩ, mất trí nhớ, thay đổi tính cách hoặc rối loạn giấc ngủ do độc tố gan tích tụ tại não
• Sưng ở cẳng chân, mắt cá chân hoặc bàn chân
• Đầy hơi do tích tụ chất lỏng trong bụng (cổ trướng)
• Ngứa da nghiêm trọng
• Nước tiểu sẫm màu hơn bình thường, kèm theo phân trắng
• Vàng da, vàng mắt.

>> ĐỌC THÊM: Xơ gan giai đoạn 3 và những thông tin cần biết

4. Những biến chứng sức khỏe của xơ gan

Theo Mayo Clinic (Hoa Kỳ), các biến chứng của xơ gan đối với sức khỏe có thể bao gồm:

• Tăng áp tĩnh mạch cửa (portal hypertension): Xơ gan làm chậm lưu lượng máu thường xuyên đến gan, từ đó làm tăng áp lực trong lòng mạch tại hệ thống tĩnh mạch cửa – tạo thành bởi tĩnh mạch cửa và các nhánh của nó dẫn lưu từ ruột đến gan.
• Cổ trướng: Áp lực gia tăng trong tĩnh mạch cửa có thể gây ra tích tụ dịch ở chân và bụng.
• Lách to: Hệ quả của tăng áp tĩnh mạch cửa do xơ gan.
• Xuất huyết: Tăng áp tĩnh mạch cửa có thể khiến máu được chuyển hướng đến các tĩnh mạch nhỏ hơn. Bị căng bởi áp lực tăng thêm, những tĩnh mạch nhỏ hơn này có thể vỡ ra, gây xuất huyết nghiêm trọng.
• Nhiễm trùng: Cổ trướng có thể dẫn đến viêm phúc mạc do vi khuẩn, đây là một tình trạng nhiễm trùng vô cùng nghiêm trọng.
• Suy dinh dưỡng: Xơ gan có thể khiến cơ thể khó chuyển hóa các chất dinh dưỡng hơn, dẫn đến suy nhược và giảm cân.
• Tích tụ chất độc trong não: Xơ gan khiến gan bị tổn thương và không thể loại bỏ độc tố khỏi máu. Những chất độc này có thể tích tụ trong não, gây rối loạn tâm thần và khó tập trung.
• Tăng nguy cơ ung thư gan: Nghiên cứu cho thấy tỷ lệ lớn những người bị ung thư gan đã bị xơ gan từ trước.
• Đợt cấp của xơ gan: Các nghiên cứu hiện nay cho thấy suy đa cơ quan là biến chứng ở một số người bị xơ gan.

>> ĐỌC THÊM: Những cách giúp nhận biết, phòng ngừa các bệnh về gan

5. Biện pháp phòng ngừa xơ gan và cải thiện chức năng gan

Theo các thông tin tổng hợp từ Dịch vụ Y tế Quốc gia Anh (NHS) và Mayo Clinic (Hoa Kỳ), những biện pháp giúp phòng ngừa và giảm nguy cơ xơ gan bao gồm:

5.1. Hạn chế rượu bia

Cách tốt nhất để ngăn ngừa xơ gan do rượu là chỉ uống trong giới hạn cho phép và nếu có thể thì tốt nhất bạn không nên uống rượu.

Theo khuyến nghị của các chuyên gia, bạn không nên thường xuyên uống hơn 14 đơn vị rượu mỗi tuần, trong đó 1 đơn vị rượu sẽ chứa từ 8 – 14g là rượu nguyên chất, cụ thể hơn thì 1 đơn vị = 1 chén rượu vang 125ml hoặc 270ml bia. Nếu bạn uống tới 14 đơn vị một tuần thì nên chia tần suất uống thành 3 ngày trở lên.

Đặc biệt cần ngừng uống rượu ngay lập tức nếu bị xơ gan hoặc xuất hiện các dấu hiệu xơ gan giai đoạn đầu. Uống rượu làm tăng tốc độ xơ gan tiến triển bất kể bất kể xơ gan phát triển từ nguyên nhân là gì.

5.2. Chế độ ăn uống lành mạnh và duy trí cân nặng

Nên chọn chế độ ăn uống có nhiều trái cây và rau quả, ngũ cốc nguyên hạt và nguồn protein nạc. Cắt giảm lượng thức ăn béo và chiên dầu để giảm lượng công việc chuyển hóa của gan.

Ăn chín uống sôi, hạn chế ăn các thức ăn sống để tránh bị nhiễm ký sinh trùng.

Lượng chất béo quá nhiều trong cơ thể có thể ảnh hưởng đến chức năng gan vì chất béo tích tụ trong gan quá mức gây ra viêm gan nhiễm mỡ không do rượu và từ đó dẫn đến xơ gan. Ngoài ra nó có liên quan đến các vấn đề sức khỏe các như tăng cholesterol, vấn đề động mạch vành, tiểu đường và béo phì.

>> ĐỌC THÊM: Chế độ ăn cho người gan nhiễm mỡ độ 1

5.3. Giảm nguy cơ mắc viêm gan

Viêm gan siêu vi B và C mạn tính là một trong những yếu tố hàng đầu gây xơ gan.

Virus viêm gan B lây lan trong máu và dịch cơ thể, virus viêm gan C thường lây lan qua đường máu. Quan hệ tình dục không an toàn và tiếp xúc gần với máu của người bị nhiễm chẳng hạn như dùng chung bàn chải đánh răng hoặc dùng chung kim tiêm có thể làm tăng nguy cơ mắc viêm gan B và C.

Tiêm vaccine là một biện pháp toàn diện để phòng ngừa viêm gan siêu vi. Hiện nay đã có vaccine viêm gan B nhưng vẫn chưa có vaccine viêm gan C.

Tổng kết

Hy vọng rằng những thông tin từ bài viết trên đã giúp bạn có thêm kiến thức về chứng xơ gan cũng như nhận biết được các dấu hiệu xơ gan giai đoạn đầu để có thể sớm tìm ra được hướng xử lý thích hợp. Từ đó giúp cải thiện chức năng của gan, dinh dưỡng cho người xơ gan bạn nhé!

Nguồn tham khảo:

• Dịch vụ Y tế Quốc gia Anh (NHS) / Cirrhosis
• Viện Y tế Quốc gia Hoa Kỳ (NIH) / Symptoms & Causes of Cirrhosis
• Medicine Net / What Are the First Signs of Cirrhosis?
• Bass Medical Group / Early Warning Signs of Cirrhosis to Look Out For
• Mayo Clinic (Hoa Kỳ) / Cirrhosis