Những điều bạn cần biết về chứng trầm cảm sau khi sinh con

Nếu mang thai là một chuyến tàu lượn đầy cảm xúc, thì giai đoạn sau sinh là một cơn lốc cảm xúc, tâm trạng người phụ nữ sẽ trở nên thất thường hơn, hay khóc lóc và cáu kỉnh. Việc sinh nở không chỉ khiến cơ thể bạn phải trải qua một số thay đổi trong nội tiết tố mà nó còn ảnh hưởng đến cảm xúc của bạn cũng như những thay đổi về sinh hoạt trong cuộc sống khi có thêm một thành viên mới trong gia đình. Từ đó tăng nguy cơ mắc chứng trầm cảm sau sinh.

Tất cả những biến động đó ban đầu có thể dẫn đến cảm giác buồn bã, căng thẳng và lo lắng hơn là niềm vui và sự phấn khởi mà bạn mong đợi. Nhiều người trải nghiệm những “cơn buồn nôn” này như một phần bình thường của quá trình hồi phục sau sinh, nhưng chúng thường biến mất trong vòng 1–2 tuần sau khi sinh.

Tuy nhiên, những người mới làm mẹ vẫn đang gặp khó khăn khi vượt qua mốc 2 tuần có thể mắc chứng trầm cảm sau sinh (PPD), với các triệu chứng nghiêm trọng hơn kéo dài đặc trưng.

Xem thêm: Giải tỏa căng thẳng – “quả bom nổ chậm” ngày giãn cách

Trầm cảm sau sinh là gì?

Cần nhớ rằng “sau sinh” về cơ bản có nghĩa là trở lại trạng thái không mang thai. Vì vậy, những người đã từng sảy thai, phá thai cũng có thể gặp nhiều ảnh hưởng về tinh thần và thể chất khi ở trong thời kỳ hậu sản, trong đó có chứng trầm cảm sau sinh. Trầm cảm sau sinh là một trong những vấn đề về sức khỏe sinh sản nhận được nhiều sự quan tâm.

Trầm cảm sau sinh, hoặc PPD, là một dạng trầm cảm lâm sàng bắt đầu sau khi sinh em bé. Các triệu chứng phổ biến bao gồm:

• ăn không ngon
• khóc hoặc cảm thấy mệt mỏi quá mức
• khó gắn kết với em bé của bạn
• bồn chồn và mất ngủ
• những cảm xúc lo lắng và hoảng sợ dồn dập
• cảm thấy vô cùng tức giận, tuyệt vọng hoặc xấu hổ

Không ai biết chắc chắn điều gì gây ra vấn đề này, nhưng giống như bất kỳ loại trầm cảm nào khác, nó có thể là do một số nguyên nhân khác nhau.

Giai đoạn sau sinh là khoảng thời gian đặc biệt dễ bị tổn thương, trong đó nhiều nguyên nhân phổ biến của trầm cảm lâm sàng, chẳng hạn như thay đổi sinh học, căng thẳng tột độ và những thay đổi lớn trong cuộc sống, tất cả đều xảy ra cùng một lúc.

Ví dụ, những điều sau đây có thể xảy ra sau khi sinh con:

• bạn không ngủ được nhiều
• cơ thể của bạn đang đối phó với những biến động lớn về hormone
• bạn đang hồi phục sau sự thay đổi thể chất lớn khi sinh con, có thể bao gồm các can thiệp y tế hoặc phẫu thuật
• bạn có những trách nhiệm mới và đầy thử thách
• bạn có thể thất vọng với quá trình chuyển dạ và sinh nở của bạn
• bạn có thể cảm thấy bị cô lập, cô đơn và bối rối

Xem thêm: Sức khỏe tinh thần – Làm thế nào để hạnh phúc khi giãn cách xã hội

Trầm cảm sau sinh bắt đầu và diễn biến như thế nào?

Chứng trầm cảm sau sinh có thể bắt đầu ngay sau khi bạn sinh con, nhưng bạn cũng có thể không nhận ra ngay vì cảm thấy buồn, kiệt sức trong vài ngày đầu sau khi em bé chào đời và đây được coi là điều bình thường. Có thể phải đến sau khi khoảng thời gian đó trôi qua, bạn mới nhận ra điều gì đó nghiêm trọng hơn đang diễn ra.

Thời kỳ hậu sản thường bao gồm 4–6 tuần đầu tiên sau khi sinh, và nhiều trường hợp chứng trầm cảm sau sinh bắt đầu trong thời gian đó. Nhưng vấn đề này cũng có thể phát triển trong thời kỳ mang thai và đến 1 năm sau khi sinh.

Bởi vì trầm cảm sau sinh có thể xuất hiện ở bất cứ lúc nào trong khoảng từ vài tuần đến 12 tháng sau khi sinh, nên không có thời gian trung bình mà nó tồn tại. Một đánh giá năm 2014 về các nghiên cứu cho thấy rằng các triệu chứng của nó sẽ được cải thiện dần theo thời gian, với nhiều trường hợp trầm cảm tự khỏi từ 3 đến 6 tháng sau khi bắt đầu. Nhưng cũng có những trường hợp tình trạng  này kéo dài hơn 6 tháng.

Thời gian chứng trầm cảm sau sinh kéo dài là khác nhau đối với tất cả mọi người. Nếu bạn có một số yếu tố nguy cơ, bạn có thể thấy vấn đề này của mình kéo dài hơn ngay cả khi điều trị. Mức độ nghiêm trọng các triệu chứng của bạn và thời gian bạn có các triệu chứng trước khi bắt đầu điều trị có thể ảnh hưởng đến thời gian kéo dài chứng trầm cảm sau sinh của bạn. Các yếu tố rủi ro bao gồm:

• tiền sử trầm cảm hoặc bệnh tâm thần khác
• khó cho con bú
• mang thai hoặc sinh nở phức tạp
• thiếu sự hỗ trợ từ đối tác của bạn hoặc các thành viên trong gia đình và bạn bè
• những thay đổi lớn khác trong cuộc sống xảy ra trong thời kỳ hậu sản, như chuyển nhà hoặc mất việc làm
• tiền sử trầm cảm sau sinh ở lần mang thai trước

Không có công thức nào để xác định ai sẽ trải qua chứng trầm cảm sau sinh và ai sẽ không, hoặc nó sẽ kéo dài bao lâu. Nhưng với phương pháp hỗ trợ thích hợp, đặc biệt là khi được chăm sóc, giải quyết sớm, bạn có thể tránh được những hậu quả của nó. 

Xem thêm: Những  lưu ý về chế độ ăn khoa học cho trẻ sơ sinh

Ảnh hưởng của chứng trầm cảm sau sinh 

Tình trạng này gây ra cho bạn một số cảm xúc rất khó để bày tỏ, và thật không may, nó cũng có thể ảnh hưởng đến các mối quan hệ xã hội của bạn. Đó là lý do tại sao bạn nên tham gia các đợt tư vấn điều trị. Yêu cầu giúp đỡ sẽ tốt cho cả bạn và các mối quan hệ của bạn.

Một số nhà nghiên cứu thậm chí còn tin rằng chứng trầm cảm sau sinh có thể ảnh hưởng lâu dài đến sự phát triển xã hội và cảm xúc của trẻ. Một nghiên cứu năm 2018 nhận thấy rằng con cái của những người tham gia nghiên cứu mắc bệnh trầm cảm sau sinh có nhiều khả năng gặp các vấn đề về hành vi khi còn nhỏ và trầm cảm khi đến độ tuổi thanh thiếu niên.

Xem thêm: Bí quyết ngủ ngon cho người bị mất ngủ kéo dài

Giải quyết vấn đề trầm cảm sau sinh như thế nào?

Hầu hết các trường hợp trầm cảm sau sinh sẽ kéo dài trong vài tháng. Trầm cảm ảnh hưởng đến toàn bộ cơ thể của bạn và cần có thời gian để bạn trở lại cảm thấy là chính mình. Bạn có thể phục hồi nhanh hơn bằng cách nhận trợ giúp càng sớm càng tốt từ mọi người xung quanh. Hãy cố gắng liên lạc với các thành viên gia đình hoặc bạn bè đáng tin cậy, hoặc nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe của bạn nếu bạn nghĩ rằng trầm cảm đang ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống hoặc khả năng chăm sóc sức khỏe của bạn cũng như con của bạn. Bạn nhận được sự giúp đỡ càng sớm, bạn càng sớm cảm thấy tốt hơn. 

Bên cạnh đó, bạn có thể tham gia các lớp thiền định sau sinh hay đọc sách, nghe nhạc và thư giãn tinh thần, nghĩ về những thứ tích cực… những việc này có thể làm bạn cảm thấy tốt hơn về nhiều mặt.